بیماری استخوان مولتیپل میلوما چیست؟
مولتیپل میلوما نوعی سرطان می‌باشد که در نوعی گلبول سفید به نام سلول پلاسما ایجاد می‌گردد. در واقع سلول‌های پلاسمای سالم با ساخت آنتی‌بادی‌هایی که میکروب‌ها را شناسایی و به آن‌ها حمله می‌کنند، به شما عزیزان کمک می‌کنند تا با عفونت‌ها مقابله نمایید. در مولتیپل میلوما سلول‌های پلاسما در مغز استخوان جمع می‌شوند و سلول‌های خونی سالم را از بین می‌برند. همچنین سلول‌های سرطانی به جای تولید آنتی‌بادی‌های مفید، پروتئین‌های غیرطبیعی به وجود می‌آورند که می‌توانند موجب ایجاد عوارض شوند.
در حقیقت این بیماری می‌تواند مغز تمام استخوان‌ها را درگیر کند؛ ولی شایع‌ترین مکان‌های درگیری عبارتند از: ران، کمر، لگن یا بالای زانو. بیماری استخوان مولتیپل میلوما در مردان سنین 50-70 سال شایع‌تر می‌باشد. در این بلاگ قصد داریم به بیماری استخوان مولتیپل میلوما بپردازیم؛ لطفا تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
علائم و نشانه‌های بیماری استخوان مولتیپل میلوما چیست؟
مولتیپل میلوما در اوایل بیماری امکان دارد فاقد علامت باشد و در صورت بروز، ممکن است نشانه‌های مختلفی را به همراه داشته باشد. در متن زیر به برخی از این نشانه‌ها اشاره خواهیم کرد:
• تشنگی بیش از حد
• منگی یا گیجی
• حالت تهوع
• ضعف یا بی‌حسی در پاها
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• درد استخوان، مخصوصا در ستون فقرات یا قفسه سینه
• خستگی
• یبوست
• عفونت‌های مکرر
• مشکلات معده
• کم‌خونی
• کبودی مکرر
• کمر درد
• شکستگی
• آسیب عصبی
• بی‌اختیاری روده یا مثانه
علت بیماری استخوان مولتیپل میلوما چیست؟
به طور کلی دلیل ایجاد میلوما مشخص نیست. تمام پزشکان می‌دانند که میلوما با یک سلول پلاسمایی غیرطبیعی در مغز استخوان آغاز می‌شود. این سلول غیرطبیعی به سرعت تکثیر می‌گردد و از آنجایی که بلوغ و مرگ سلول‌های سرطانی همانند سلول‌های سالم نیست، در نهایت تولید سلول‌های سالم را مختل می‌نماید. سلول‌های میلوما در مغز استخوان، سلول‌های خونی سالم را تخریب می‌کنند که باعث خستگی و ناتوانی در مبارزه با عفونت می‌گردد.
سلول‌های میلوما تلاش می‌کنند شبیه سلول‌های سالم به تولید آنتی‌بادی ادامه دهند؛ اما این سلول‌ها آنتی‌بادی غیرطبیعی تولید می‌کنند و بدن نمی‌تواند آن را به کار بگیرد. آنتی‌بادی‌های غیرطبیعی در بدن جمع‌آوری می‌شوند و امکان دارد زمینه‌ساز مشکلاتی نظیر آسیب به کلیه شوند. همچنین سلول‌های سرطانی امکان دارد به استخوان آسیب بزنند و خطر تجزیه استخوان را افزایش دهند.
مولتیپل میلوما همیشه با بیماری مرتبطی به نام گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص (MGUS) آغاز و شروع می‌شود. در واقع این بیماری هم مانند میلوما با حضور پروتئین ام (M) معلوم می‌شود که توسط سلول‌های پلاسمایی غیرطبیعی ایجاد می‌گردد؛ اما با این حال میزان پروتئین M در این بیماری کم‌تر می‌باشد و به بدن آسیبی نمی‌زند. توجه داشته باشید که درمان مولتیپل میلوما همیشه فورا لازم نیست.
چنانچه مولتیپل میلوما کند رشد نماید و علائم و نشانه‌هایی ایجاد نکند، امکان دارد پزشک به جای درمان فوری، نظارت دقیق را به شما توصیه نماید. البته برای افراد مبتلا به این بیماری که به درمان نیاز دارند، تعدادی گزینه جهت کمک به کنترل بیماری در دسترس می‌باشد.
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری استخوان مولتیپل میلوما را افزایش دهند عبارتند از:
در متن زیر به یکسری از عوامل که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند، اشاره می‌کنیم:
• افزایش سن: خطر ابتلا به مولتیپل میلوما با بالا رفتن سن نیز افزایش می‌یابد و در اغلب افراد در اواسط دهه ششم زندگی (بازه 60 سالگی) تشخیص داده می‌شود.
• جنسیت: مردان بیش از زنان به این بیماری مبتلا می‌گردند.
• نژاد سیاه: در واقع سیاه پوستان بیشتر از افراد نژادهای دیگر به بیماری مولتیپل میلوما مبتلا می‌شوند.
• سابقه خانوادگی ابتلا به مولتیپل میلوما: اگر خواهر، برادر یا والدین فردی مبتلا به این بیماری باشند، احتمال ابتلای خود فرد به بیماری مولتیپل میلوما بیشتر است.
• سابقه ابتلا به (MGUS): تقریبا همیشه مولتیپل میلوما با نام MGUS آغاز می‌شود؛ بنابراین داشتن این بیماری خطر ابتلا به مولتیپل میلوما را زیاد می‌کند.
آیا بیماری استخوان مولتیپل میلوما قابل پیشگیری است؟
برای انواع خاصی از سرطان، عوامل خطرزا در اکثر موارد شناخته شده است. به عنوان مثال، سیگار سبب بیشتر سرطان‌های ریه می‌شود. این امر فرصتی را جهت پیشگیری فراهم می‌کند. برای سرطان‌های دیگر نظیر سرطان دهانه رحم، پیش سرطان‌ها را می‌توان با آزمایش غربالگری زود تشخیص داد و پیش از تبدیل شدن به سرطان مهاجم درمان کرد. با مولتیپل میلوما موارد کمی به عوامل خطرزا مربوط است که می‌توان از آن‌ها دوری کرد.
در واقع هیچ راه شناخته شده‌ای جهت جلوگیری از ایجاد مولتیپل میلوما در افراد مبتلا به گاموپاتی مونوکلونال با اهمیت نامشخص یا پلاسماسیتوم منفرد وجود ندارد. تحقیقات در حال بررسی این موضوع است که آیا درمان بعضی از میلومای مولتیپل پرخطر امکان دارد از تبدیل شدن آن به مولتیپل میلوم فعال جلوگیری کند یا خیر.
عوارض مولتیپل میلوما عبارتند از:
عفونت‌های مکرر سلول‌های میلوما باعث مهار توانایی بدن جهت مبارزه با عفونت می‌شود. همچنین افراد مبتلا به طور معمول دارای هیپرکلسمی، نارسایی کلیوی، کم‌خونی (سلول‌های میلوما با از بین بردن سلول‌های طبیعی خون باعث کم خونی می‌شود) یا ضایعات استخوانی استئولیتیک می‌باشند و برای افتراق بین مولتیپل میلوم علامت‌دار که احتیاج به درمان دارد و حالات پیش‌ساز به یک بررسی تشخیص دقیق نیاز است.
لازم است بیان کنیم که مشکلات استخوانی می‌تواند سبب درد، نازک شدن و شکستگی استخوان شود. پزشکان می‌توانند شرایط و علائم مربوط به بیماری را درمان کنند و باعث کاهش پیشرفت آن شوند. البته تشخیص بیماری با روش‌های مختلفی مانند آزمایش خون، ادرار، الکتروفورز، بتا 2 میکروگلوبین، تصویربرداری و … صورت می‌گیرد.
بعضی از داروهای مورد استفاده در درمان بیماری استخوان مولتیپل میلوما عبارتند از:
• داروهای شیمی درمانی مورد استفاده جهت درمان مولتیپل میلوما شامل وینکریستین (آنکوین)، لیپوزومال، دوکسوروبیسین (دوکسیل)، سیکلوفسفامید (سیتوکسان)، بنداموستین.
• کورتیکواستروئیدها همراه با داروهای شیمی درمانی جهت جلوگیری از عوارض جانبی تجویز می‌شوند.
• داروهای تعدیل‌کننده ایمنی شامل تالیدومید (تالومید)، پومالیدومید (پومالیست)، لنالیدومید (رولیمید) می‌باشد.
• آنتی‌بادی‌های مونوکلونال ایمونوتراپی به سیستم ایمنی کمک می‌نماید تا سلول‌های میلوما را همواره شناسایی و از بین ببرد. این دسته از داروها دارای داراتوموماب، الوتوزوماب، سیلتوکسیماب است.
• مهارکننده‌های پروتئاز، سلول‌های میلوما پروئتین‌های اضافی به وجود می‌آورند، بنابراین داروهای مهارکننده پروتئاز مصرف پروتئین‌ها را به وسیله سلول‌های دیگر مهار می‌کنند. این دسته از داروهای شامل بورتزومیب، ایگزازومیب، کارفیلزومیب می‌باشد.
• مهارکننده‌های هیستون داستیلاز، ژن‌های غیرطبیعی را غیرفعال می‌کند و پس از داروهای تعدیل‌کننده ایمنی و بورتزومیب تجویز می‌گردد.
• داروهای سرکوب‌کننده سلول‌های تومور مانند سلینکسور
• درمان با اینترفرون برای موارد بهبودی
سخن پایانی
در این بلاگ به معرفی بیماری استخوان مولتیپل میلوما پرداختیم. این بیماری یک سرطان نادر تلقی می‌شود؛ در واقع این سرطان مسئول حدود 10% سرطان‌های خون و بافت‌های تشکیل‌دهنده خون و بین 1 الی 2 درصد همه سرطان‌ها می‌باشد. میلوم سالانه تقریبا در 4 فرد از 100000 فرد رخ می‌دهد. البته لازم به ذکر است که این بیماری معمولا ارثی نمی‌باشد؛ اما از جهش‌های پیکری در پلاسماسل‌ها نشات می‌گیرد. درمان این بیماری بستگی به خطر آن دارد که بر اساس ژن غیرطبیعی و تومور می‌باشد.
البته در صورت عدم وجود علائم، پزشک درمان را آغاز نمی‌کند، بلکه برنامه‌ریزی مدیریتی جهت بهبود کیفیت زندگی و پیشنهاد تغذیه سالم موثر را توصیه می‌نماید. از شما عزیزان تشکر می‌کنیم که تا انتهای این مطلب مهم همراه ما بودید.